In 1665 heeft het leger van de Stad Groningen bij Jipsinghuizen een voorhoede van de Munsterse troepen verslagen.
De politieke situatie
In 1648 is de Republiek der Zeven Verenigde Provinciën ontstaan. De Oranjes (Willem II en Willem III) werden op een zijspoor gezet. De VOC zorgde voor grote welvaart (de Gouden Eeuw). Johan de Witt werd raadspensionaris. Hij zorgde voor een sterke vloot, maar hij gaf het landleger veel minder prioriteit. Het landleger steeds kleiner en de verdedigingswerken raakten in verval.
Westerwolde stond in die tijd onder gezag van de Staten-Generaal van de Republiek der Zeven Verenigde Provinciën. Het dagelijks bestuur werd uitgevoerd door de Stad Groningen.
Engeland
Tijdens de Eerste Engelse Oorlog (1652–1654) werd de Republiek verpletterend verslagen. Reden voor Johan de Witt om in rap tempo een nieuwe, sterke vloot te bouwen. Dit leidde uiteindelijk tot een Nederlandse hegemonie op zee. Mede dankzij het strategisch inzicht van Michiel de Ruyter.
Munster
In 1650 werd Christoph Bernhard van Galen tot bisschop van Munster gekozen. Naast bisschop was van Galen ook “Landesfürst” van het prinsbisdom Munster. Hij voerde veel hervormingen door, maar ondervond daarbij veel weerstand van de Stad Munster. Tot zijn grote ergernis werd de rebellerende Stad Munster gesteund door de Republiek der Zeven Verenigde Provinciën. Ook in andere situaties steunde Johan de Witt tegenstanders van van Galen. Vanuit de vestingstad Bourtange vonden nogal eens illegale grensoverschrijdingen plaats, waarbij schermutselingen plaatsvonden, b.v. in Rhede, Heede en Haren. Van Galen ergerde zich steeds meer aan de Republiek der Zeven Verenigde Provinciën en hij zon op wraak.
Militaire ontwikkelingen
Het bestuur van de Stad Groningen zag met lede ogen toe hoe de Staten-Generaal en Jogan de Witt steeds minder prioriteit gaven aan de verdediging van de oostgrens.
Daarentegen kwamen er steeds meer signalen dat Het Munsterse leger van van Galen ter hoogte van Coevorden / Bourtange steeds actiever werd.
Dit heeft ertoe geleid dat Gedeputeerde Staten van de Stad Groningen het heft in eigen hand nam en de verdedigingswerken ging versterken. Zo werden extra troepen naar Bourtange gestuurd.
Wat men echter niet wist was dat Het Munsterse leger bezig was met het aanleggen van een “veenbrug” tussen Walchum en Sellingen. Via deze veenbrug wilde bisschop van galen de vesting Bourtange omzeilen.
De inval
Op 20 september 1665 kwam een voorhoede van de Munsterse troepen via de veenbrug Nederland binnen en versloeg bij Sellingen de daar gelegen Stadse troepen. Deze Munsterse voorhoede sloeg haar tenten op bij Jipsinghuizen, in afwachting van de hoofdmacht.
De Stad Groningen stuurde met grote spoed versterkingen (ca 600 man). Uit deze troepen werd een voorhoede gevormd onder leiding van luitenant Willem Nierop, die zo snel mogelijk richting Jipsinghuizen trok.
De slag bij Jipsinghuizen
Op 26 september 1665 ’s morgens in alle vroegte ontdekte Meerten Willems, verkenner van de Stadse troepen, op de Spinbaarg (ten noorden van Jipsinghuizen) een schildwacht van de Munsterse troepen. Hij overmeesterde en doodde de schildwacht, waarna hij het Wilhelmus blies op zijn trompet.
Meerten Willems
Dit was voor luitenant Nierop het sein om de aanval te openen. De Munsterse troepen waren volledig verrast door deze aanval en sloegen al snel op de vlucht, achtervolgd door de troepen van Nierop.
In totaal kwamen zo’n 300 Munsterse soldaten om. Een deel sneuvelde door de gevechten, een deel verdronk tijdens hun vlucht in de Ruiten A. De doden van het bisschopsleger werden begraven op het Bisschopskerkhof, vlak bij de brug over de Ruiten A.
Aan “Staatse” zijde sneuvelden slechts 17 soldaten.
De slag bij Jipsinghuizen begon ’s morgens om 8 uur en duurde ongeveer een half uur.
Erve Pollingh
Ten tijde van de slag bij Jipsinghuizen stonden in Jipsinghuizen een 6-tal boerderijen (erven). Ėén van deze boerderijen was erve Polling. In de jaren na de slag bij Jipsinghuizen kreeg de familie Pollingh steeds meer boerderijen en de daarbij behorende grond in bezit. Zij groeiden uit tot één van de rijkste families in Westerwolde. Volgens de overlevering is deze rijkdom te danken aan de slag bij Jipsinghuizen. Het commando van de Munsterse troepen was gevestigd in erve Pollingh. In de chaos van de verrassingsaanval door de troepen van Nierop heeft de schatkistbewaarder een kist met geld (bedoeld voor het uitbetalen van de soldij) in de put van erve Pollingh gegooid, met de bedoeling om deze later weer op te halen. Echter door het verloop van de oorlag zijn de Munsterse troepen niet meer teruggekomen in Westerwolde. De Pollinghs hebben later het geld in de put gevonden. Dit zou een verklaring kunnen zijn voor de grote rijkdom van de familie Pollingh.
Bron: De slag bij Jipsinghuizen, geschreven door J.G. Abbas